بیابان زدایی

بیابان زدایی پروژه ای حساس و مهم برای آینده نسل بشر است. در کشور خشک ایران بقای ما و فرزندان مان به این مدل پروژه ها وابسته است.

پروژه جنگل در بیابان صحرا

این پروژه یکی از پروژه های بزرگ و چندملیتی در سطح دنیا می باشد که در کشورهایی مانند عربستان، اردن و مصر در حال اجرا شدن می باشد. هدف از این پروژه بهره برداری از منابع طبیعی موجود و استفاده از فناوری های نوین اما نه چندان پیچیده در تبدیل بیابان های بی آب و علف، به مزارع و باغات و گلخانه های با بازده بالا می باشد. آنچه که در کشورهای اجراکننده به فراوانی یافت می شود شامل سه جزء اصلی می باشد: آب شور دریا، CO2 و نور فراوان خورشید.

بحران آب

تغییرات اقلیمی در سطح دنیا سبب کاهش شدید در میزان آب شیرین در دسترس برای مصارف کشاورزی و همچنین تغذیه انسان ها شده است به نحوی که گفته می شود در آینده جنگ هایی بخاطر آب رخ می دهند. آب یکی از اجزای مهم توسعه پایدار می باشد و لزوم توجه به آن بر هیچکس پوشیده نیست. در پروژه جنگل در بیابان که زیرمجموعه بیابان زدایی است، پنل های عظیم خورشیدی در مساحت های بسیار زیاد استفاده می شوند و در نتیجه انرژی های مورد نیاز به منظور تمامی فرایندهای گلخانه ای یا مرتعی را فراهم می کنند. از این انرژی برای شیرین کردن آب شور دریاها و اقیانوس ها استفاده شده و آب شیرین برای کشاورزی استفاده می شود. اما نوآوری های این طرح چیزهای دیگری نیز می باشند.

تکنولوژی جدید به کمک می آید

بعنوان مثال استفاده از دیواره ها و سقف های دولایه ای؛ از این حالت به دو صورت استفاده می شود: ۱) وجود حالت دولایه ای در این ساختارها سبب ایجاد لایه ای عایق بین دو سطح رو به بیرون و رو به داخل گلخانه می شود؛ ۲) در این حالت فاصله بین دو لایه جداره اندکی افزایش می یابد و آب شور دریا بروی سطح بیرونی لایه داخلی ریخته می شود. با ایجاد یک جریان هوا و کاهش فشار بخار آب بروی این سطح، مولکول های آب جهت تبخیر انرژی گرمایی خود را از جداره داخلی می گیرند و در نتیجه داخل گلخانه دمای پایین تری پیدا می کند. در ادامه پس از اندکی اشباع شدن این جریان هوا، از سیستم های رطوبت گیر به منظور استخراج این آب مقطر شیرین استفاده می شود.

خاک صحرا

همچنین، در پروژه های بیابان زدایی به دلیل خاک نامناسب دراین مناطق عمدتأ از کشت های هیدروپونیک یا آئروپونیک استفاده می شود و همین موضوع میزان بهره وری را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش داده است. غلظت بالای CO2 یکی از موهبت های این مناطق است که سبب افزایش ورودی مواد غذایی و متعاقبأ افزایش تولید می شود.

تنظیم دما در دل صحرا

از طرفی برای خنک سازی مزارع و مراتع نیز صفحات منفذدار و آب شور دریا و فن های بزرگ استفاده می شود. این پنل ها پس از مدتی به دلیل شوری و خشک شدن نمک های دریا باید تمیز شوند؛ با این حال این نمک ها نیز پس از تصفیه بسته بندی می شوند و به فروش رسانده می شوند.

خورشید

یکی از نکات مورد استفاده که در بیابان زدایی چندان به چشم نمی آید، آرایش پنل های خورشیدی می باشد. معمولأ این پنل ها را به شکلی قرار می دهند که گلخانه و مراتع تولیدی بین این پنل ها قرار گیرند تا جریان های هرچند کوچک بادی سبب کاهش بازده سیستم ها نشوند. این موضوع به تسریع خنک سازی و افزایش بازده تمامی سازه های داخلی کمک می کند و به علت ثابت بودن موقعیت پنل ها، با استفاده از این آرایش میزان هزینه ها بطور معنی داری کاهش می یابد.

نویسنده: دکتر احمدرضا نصیری