کرم سرشاخه خوار هلو

کرم سرشاخه خوار هلو رژیم دوگانه غذایی “چوبخواری و میوه خواری” دارد. مدیریت آن در نهالستان ها که میزبان اصلی آفت هستند و در باغ ها اهمیت بالایی دارد.

آفت سرشاخه خوار هلو   Anarsia lineatella

کرم سرشاخه خوار هلو یکی از آفات درختان میوه بخصوص هلو محسوب می شود. طرز خسارت بدین ترتیب بوده که لارو داخل سرشاخه ها، جوانه ها و میوه ها شده و با تغذیه در سرشاخه ها باعث خشکیدگی آنها میشود. این آفت دارای رژیم دوگانه خواری یعنی “چوبخواری و میوه خواری” است، لذا مدیریت آن در نهالستانها که میزبانهای اصلی آفت هستند و در باغهای بارده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

گیاهان میزبان:

میزبانهای اصلی آفت کرم سرشاخه خوار هلو ، هلو، شلیل و بادام است. به گیاهان دیگری مثل آلو، گوجه، زالزالک و ازگیل نیز خسارت وارد می آورد.

نحوه خسارت:

کرم سرشاخه خوار هلو ، سه شکل متفاوت تغذیه ای دارد. شیوه اول، تغذیه از جوانه ها و غنچه های باز شده، شیوه دوم تغذیه از شاخه ها و جوانه هاست و شیوه سوم خسارت، تغذیه از میوه است. خسارت آفت در زمان میوه خواری مهم تر است. این حشره زمستان را به صورت لارو سن دو در داخل جوانه ها به سر میبرد. این لاروها در اواخرزمستان و یا اوائل بهار هنگامی که شرایط حرارتی مناسب شد، از محل زمستانی خارج و فعالیت خود را آغازمیکنند. در زمانی که جوانه ها کاملاً متورم هستند، لاروها وارد غنچه ها شده و به تغذیه میپردازند. لاروها معمولاً در زمان ورود به غنچه ها، فضولات خود را در دهانه سوراخ ورودی قرارداده که به عنوان علامت خسارت آفت کرم سرشاخه خوار هلو مشاهده میشود.

حمله به سرشاخه ها

در پایان ریزش گلبرگها، حمله به سرشاخه های جوان شروع میشود. لاروهای کرم سرشاخه خوار هلو سرشاخه های نرم و لطیف رامعمولاً از نزدیکی محل اتصال آخرین دمبرگ سوراخ کرده و به درون آن نفوذ می نمایند . تغذیه لارو در داخل سرشاخه از بالا به سمت پائین ادامه و هنگامی که به قسمت های سخت و خشبی برسد، آنرا ترک کرده وسرشاخه دیگری را در همان نزدیکی مورد حمله قرار می دهد. سرشاخه های خسارت دیده پژمرده شده، به سمت پایین خم شده و خشک می شوند.

هر لارو طی این دوره از فعالیت خود ۶-۴ عدد غنچه و گل را با تغذیه از قسمت های زایشی آنها تخریب  می نماید. خسارت آفت به سر شاخه ها تا اوائل خرداد ادامه دارد. لارو کرم سرشاخه خوار هلو سپس سرشاخه ها را ترک کرده و میوه های نارس را مورد حمله قرار میدهد و باعث ریزش میوه های آلوده میشود. لاروها پس از رسیدن به رشدکامل در داخل میوه، از آن خارج شده و در شکاف کلوخه های سطح خاک، برگهای پوسیده و لابه لای علفهای هرز زیر درختان و داخل پیله بسیار ظریف و ناقص تبدیل به شفیره میشوند.

کنترل آفت کرم سر شاخه خوار هلو:

از آنجایی که این آفت دارای رژیم دوگانه خواری “چوبخواری و میوه خواری” است، لذا مدیریت آن درنهالستانهای هلو، شلیل و بادام که میزبانهای اصلی آفت هستند، همچون مدیریت آن در باغهای بارده ازاهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا دو برنامه مدیریتی برای این آفت قابل توصیه است.

-۱ در نهالستانها:

در سال اول که هسته میزبان آن کشت شده، نیازی به کنترل آفت کرم سرشاخه خوار هلو وجود ندارد زیرا پس از پیوند، نهال سربرداری شده و در نتیجه بخشهای آلوده به صورت فیزیکی حذف خواهد شد. در سال دوم که پیوندک شروع به رشد میکند، هر گونه خسارت آفت به جوانه انتهایی، باعث جاروئی شدن آن شده که باعث عدم بازارپسندی این قبیل نهالها خواهد شد.

-۲ در باغ:

آفت به سرشاخه های درختان میزبان و نیز به میوه خسارت وارد میکند. از آنجا که آفت زمستان را به صورت لارو سن دو درون جوانه های سرشاخه ها سپری میکند، لذا هنگام هرس میتوان با هماهنگی کارشناسان باغبانی به گونهای هرس را انجام داد که ضمن توجه به بار درخت، بیشترین جوانه های آلوده حذف گردد. البته در سالهای اخیر روی ارقام هلو و شلیل، هرس سبز در طول فصل رویش انجام میشود که در آن زمان نیز سرشاخه های آلوده که به راحتی قابل تمایز هستند، حذف میشوند. همچنین بر اساس تحقیقات، ثابت شده که بین ارقام تجاری، اختلاف آلودگی وجود دارد و با توجه به بازارپسندی رقم میتوان از این ویژگی نیزدر مدیریت آفت کرم سرشاخه خوار هلو استفاده کرد. نکته مهم دیگر، خسارت میوه خواری کمتر روی ارقام زودرس هلو و شلیل است

که بسته به رقم و منطقه، به دلیل برداشت زودهنگام حداقل یک نسل آفت را روی میوه نمیتوان دید.

کنترل زراعی و بهداشت گیاهی:

جمع آوری میوه های آلوده ریخته شده و معدوم کردن آنها، چه در نسل زمستانی کرم سرشاخه خوار هلو و چه در نسل اول تابستانی،همچنین هرس بهاره درختان قبل از کامل شدن دوران تغذیه لاروهای داخل شاخه، در کاهش جمعیت آفت بسیار مهم است. همچنین روغن پاشی پیش بهاره در تلفیق با کنترل کنه و شته توصیه میشود.

کنترل بیولوژیکی و غیرشیمیایی:

نصب تله های فرمونی: استفاده از فرمونهای جنسی برای تعیین تاریخ دقیق سم پاشی بسیار مفید است. بدین منظور تعداد ۱-۲ تله در ارتفاع ۱.۵ تا ۲ متری از سطح زمین در سایه انداز درخت نصب می شود .

استفاده از حشره کش بیولوژیک :B.T. برای کنترل آفت کرم سرشاخه خوار هلو در مرحله لاروی، استفاده از حشره کش B.T. درزمان شکوفه دهی و تکرار آن ۷تا ۱۰ روز بعد توصیه میشود.

نویسنده: مهندس حامد پورعلی