زعفران

زعفران به عنوان گران بهاترین ادویه جهان معروف است که از کلاله آن به دلیل داشتن مواد رنگی و معطر در طباخی، قنادی و در تولید داروها استفاده میشود.

تولید زعفران در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد و در گذشته کشت زعفران در

استانهای خراسان، فارس، کرمان، مرکزی، یزد و اصفهان به طور وسیع مرسوم

بوده است.

عواملی که باعث کشت این گیاه استراتژیک گردیده عبارتند از:

۱-نیاز به آب کم:

مهمترین عامل گسترش و توسعه این گیاه در مناطق خشک و کم آب، نیاز کم این گیاه به آب آبیاری است. حداکثر نیاز آبی این گیاه حدود ۶هزار متر مکعب میباشد.

نکته مهم و قابل تامل این که این گیاه زمانی به آب نیاز دارد که سایر گیاهان زراعی

نیاز به آب نداشته یا اینکه کمتر به آب آبیاری نیاز دارند. نیاز آبی این گیاه از حدود

نیمه مهرماه شروع و تا حدود نیمه اردیبهشت ماه ادامه دارد.

۲-ایجاد اشتغال:

با توجه به اینکه عملیات کاشت، داشت، برداشت زعفران با نیروی انسانی انجام میگیرد و تقریباً ادوات خاصی بکار نمی رود، هر هکتار کاری جهت امرکاشت، داشت و برداشت و جداسازی کلاله از سایر اجزاء گل به ۲۷۰ نفر روزکار نیاز دارد. از طرفی نظر به اینکه داشت و برداشت زعفران کار سخت و طاقت فرسایی نمی باشد، تقریباً تمام اعضای خانوار کشاورز می توانند در امر کاشت، داشت وبرداشت و جداسازی کلاله کمک نمایند.

۳-ارزش اقتصادی بالا:

بر طبق برآوردهای انجام گرفته، میانگین تولید محصول سالیانه به ازاء هر هکتار

حدود ۵ کیلوگرم کلاله خشک زعفران است که با توجه به قیمت بالای زعفران،

درآمد خوبی نسبت به سایر محصولات با توجه به آب مصرف شده عاید کشاورز

خواهد شد.

۴-صادرات و ارز آوری:

ایران ۹۵ درصد زعفران دنیا را تولید میکند.بیشتر زعفران تولیدی ایران به سایر کشور ها صادر میشود که با توجه به ارزش آن، درآمد قابل قبولی عاید کشور میگردد.

زمان کاشت

زمان کاشت زعفران هر ساله از خرداد‌ماه شروع می‌شود و تا اواسط مهر ماه ادامه دارد. باید به این نکته نیز توجه داشت که کشت زعفران باید حتما قبل از شروع باران‌های پاییزه صورت گیرد. البته کشت زعفران نباید تا آخرین فرصت و اواخر مهرماه به تاخیر انداخته شود.

موارد مهم فنی مراحل کاشت، داشت، برداشت

برخی از موارد مهم فنی لازم الاجرا درمراحل مختلف کاشت، داشت، برداشت، بسته بندی اشاره میشود.

زعفران در مناطقی که دارای زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و خشک باشند کشت شود.
اراضی آفتابگیر که در معرض وزش بادهای سرد نباشد مناسب کشت زعفران است.
کشت در زمین های حاصلخیز و زهکشی شده و با PH بین ۷ تا ۸ انجام شود.
عملیات شخم و تهیه بستر در زمان مناسب انجام گیرد.
از کودهای دامی پوسیده به اندازه کافی استفاده گردد.
از پیازهای سالم و درشت جهت کشت استفاده شود.

باید قبل از کاشت پیازها را با قارچکش های مجاز ضد عفونی نمود.
عمق و فاصله کاشت را با توجه به منطقه مورد کشت رعایت کرد.
آبیاری با دقت در زمان مناسب انجام پذیرد.
دفع علفهای هرز تا حد امکان فیزیکی باشد و کمتر از علف کش ها استفاده شود.
سله شکنی پس از آبیاری و گاوروشدن مزرعه صورت پذیرد.
تا حد امکان از کودهای آلی استفاده شود.کودهای آلی ۱ تا ۲ ماه قبل از برداشت گل مصرف شود.
گلها را در اوایل صبح برداشت نمود تا برداشت آسانتر باشد و هم آسیب کمتری به کلاله ها برسد و نیز از تابش نور خورشید به کلاله ها جلوگیری شود و کیفیت زعفران حفظ گردد.
گلها را در سبد یا ظرف تمیز جمع آوری کرده و در اولین فرصت به محل جداسازی منتقل نماییم.
محل نگهداری گلها باید خنک، مسقف و دور از گرد و غبار و تابش نور خورشید بوده و کاملاً بهداشتی باشد.
مدت نگهداری گل ها نباید از ۱۰ ساعت تجاوز کند.
از دستکش های یکبار مصرف استفاده شود.

مرحله نهایی

پس از اینکه حدود ۲۰۰ گرم کلاله زعفران در ظرف مخصوص جدا شده و جمع آوری گردید بلافاصله به خشک کردن آن باید اقدام نمود

روش سنتی که از قدیم رواج داشته و در سایه به تدریج خشک می کنند که دارای معایبی از جمله غیر بهداشتی بودن، کاهش کیفیت، کاهش قدرت رنگدهی و آلودگی به مواد خارجی، گرد و غبار و … می باشد.
خشک کردن زعفران توسط دستگاههای مدرن با کنترل رطوبت زعفران خشک شده با این نوع دستگاهها تحت شرایط خاصی بهترین کیفیت را از لحاظ قدرت رنگدهی و طعم دارد.

بسته بندی و نگهداری زعفران

بسته بندی و نگهداری زعفران با اصول و بطور صحیح انجام شود تا عطر و رنگ و طعم آن کاملاً حفظ شود.
از قراردادن زعفران ها در معرض نور و رطوبت خودداری شود.
از قراردادن زعفرانها در محیط گرم خودداری شود.
زعفران را باید در داخل شیشه های درب دار و جعبه های چوبی درب دار و دور از حرارت و نور و رطوبت نگهداری نمود.
از باز گذاشتن درب ظروف نگهداری زعفران خودداری شود تا مانع زایل شدن عطر زعفران گردد.

نویسنده: مهندس حامد پورعلی

دانشنامه