آفتاب دهی خاک

آفتاب دهی خاک فرایندی حرارتی برای ضدعفونی کردن خاک است. عوامل موثر در آن دمای بهینه و مناسب، مالچ پاشی هنگام استفاده ، و شرایط رطوبتی خاک است .

علف های هرز

علف های هرز یکی از مشکلات اصلی سیستم های کشاورزی می باشند. این گیاهان نه تنها با گیاع زراعی بر سر آب و مواد غذایی و همچنین نور آفتاب رقابت می کنند، بلکه می توانند با ایجاد شرایط مناسب، جایگاهی برای اسکان آفات و عوامل بیماریزا باشند. همچنین درصورتی که این گیاهان حذف نگردند، آفات می توانند از گیاه زراعی سمپاشی شده دور شده و بطور موقت بروی این گیاهان تجمع کنند؛ پس از مدتی با کاهش اثرات سم دوباره به گیاه زراعی و درختان باغی هجوم ببرند.

بطور کلی روش های مقابله با آفات زراعی به دو دسته شیمیایی و مکانیکی تبدیل می شوند (روش زیستی به میزان بسیار کمتری استفاده می شود). آفتاب دهی خاک یک روش غیرشیمیایی و سازگار با محیط زیست است که از انرژی خورشیدی برای مقابله با آفات استفاده می کند و دمای خاک را تا سطوحی افزایش می دهد که در آن دماها بسیاری از عوامل بیماریزای خاکزی از بین می روند یا آنقدر ضعیف می شوند که نمی توانند بیماری شدیدی ایجاد کنند. این تکنیک در شرایط آب و هوایی گرم و در مقیاس های نسبتأ کوچک در باغچه ها و مزراع ارگانیک استفاده می شود.

مبارزه با قارچ ها!!!

این تکنیک باعث از بین رفتن آفاتی مانند قارچ ها، باکتری ها، نماتودها و حشرات و کنه ها و همچنین از بین رفتن قوه نامیه علف های هرز در خاک از طریق مالچ پاشی روی زمین و به دام انداختن آن ها با استفاده از یک پلاستیک (معمولأ یک پوشش پلی اتیلنی جهت به دام انداختن انرژی خورشید و ممانعت از فرار آفات) می شود. این انرژی سبب تغییرات فیزیکی، شیمیایی و زیستی در جمعیت های خاک می شود. آفتابدهی به مدت زمان آفتابدهی، دمای تولید شد و میزان رطوبت خاک بستگی دارد. و نوعی آلودگی زدایی خاک یا ایجاد خاک های سرکوب کننده با استفاده از نور خورشید است.

آفتاب دهی خاک

آفتاب دهی خاک یک فرایند حرارتی-رطوبتی ضدعفونی کردن خاک از آفات است که برای اولین بار در سال ۱۹۷۶ مورد استفاده قرار گرفت. عوامل موثر در ضدعفونی سازی بهینه خاک شامل دمای فصلی مناسب و بهینه، مالچ پاشی در زمان استفاده، و شرایط رطوبتی خاک می باشند. مالچ با رنگ تیره ای که دارند جذب بهتر نور آفتاب را بدنبال دارند و میزان گرمای بالایی تولید می کنند که در صورت عدم استفاده از لایه پلاستیکی و رطوبت پایین خاک می تواند به راحتی از دست برود. اما رطوبت و پلاستیک سبب حفظ رطوبت و نفوذ بیشتر حرارت می شوند. طی این فرایند دما به ۳۰ تا ۶۵ درجه سانتیگراد در ۳۰ سانتیمتری بالایی خاک می رسد؛ با این حال این فرایند خاک را بطور کامل استریل نمی کند.

بلکه این فرایند آفتاب دهی خاک تعادل میکروارگانیسم ها را به سمت تقویت میکروارگانیسم های مفید تغییر می دهد و این کار را با از بین بردن حدود %۹۰ از میکروارگانیسم های مضر انجام می دهد. این موضوع به دلیل مقاومت بیشتر میکروارگانیسم های مفید نسبت به گرما می باشد و به مرور جمعیت میکروارگانیسم های مفید قابل رقابت با میکروارگانیسم های مضر و مهار آن ها می شود. ازجمله میکروارگانیسم هایی که در اثر آفتابدهی تقویت می شوند می توان به باکتری باسیلوس، سودوموناس، تریکودرما و ریزوباکتری ها اشاره کرد.

مثال: آفتاب دهی خاک مزرعه نیشکر سبب تقویت ریزوباکتری ها و در نتیجه افزایش رشد نیشکر و افزایش ۵/۳ برابری، و در مطالعه ای دیگر ۷/۴ برابری در میزان محصول شده است.

مثال ۲: آفتابدهی قبل از کاشت، سبب کاهش شدید ورتیسیلیوم و بیماری ناشی از آن در باغات پسته شده است.

نویسنده: دکتر احمدرضا نصیری