استفاده علمی و اصولی از منابع آب و خاک ، مستلزم افزایش شناخت و آگاهی نسبت به آنهاست. از طرفی با توجه به این که از مهمترین اهداف فعالیتهای کشاورزی دستیابی به تولید حداکثر محصول در واحد سطح میباشد . استفاده صحیح و اصولی از کودهای شیمیایی در جهت نیل به این هدف امری ضروری به نظر می رسد . توصیه اصولی کودهای شیمیایی مورد نیاز میسر نخواهد بود . مگر با شناخت وضعیت گیاه، خاک و آب . بنابراین در اولین گام کشاورزان و باغداران باید اطلاعات کاملی از کیفیت آب و خاک و نیز وضعیت سبز گیاه از نظر میزان عناصر غذایی موجود داشته باشند . تا بتوانند برنامه کودی مناسبی را جهت استفاده اصولی از این منابع اجرا نمایند .

انجام نمونه برداری از برگ، خاک و آب و تجزیه آزمایشگاهی آنها اطلاعات لازم را در اختیار کشاورزان و باغداران قرار خواهد داد . همچنین مسئله حائز اهمیت این است که نحوه نمونه برداری در نتایج حاصله جهت ارائه توصیه های کارشناسی اثرگذار می باشد .

اهمیت آزمون خاک

عوامل متعددی نظیر یکپارچه سازی اراضی، اصلاح روش آبیاری، استفاده از بذرهای اصلاح شده، کنترل آفات، بیماری و مکانیزاسیون کشاورزی هر یک سهم قابل توجهی در افزایش تولید دارا می باشد . مصرف بهینه کود در این مجموعه از مهمترین عوامل افزایش عملکرد و ارتقاء سطح سلامت جامعه است . و آزمون خاک یکی از ساده ترین راه های ارزیابی حاصل خیزی خاک می باشد .

اهداف آزمون خاک

تشخیص کمبود عناصر غذایی در خاکها و توصیه کودی لازم براساس آزمون خاک (مصرف کود با آزمون خاک)
تناسب اراضی و تغییرکاربری •
تعیین سرنوشت کودهای افزوده شده به خاک و پیگیری تغییرات حاصله در قابلیت استفاده عناصر غذایی در این کودها •
تعیین نقاطی که در اثر مصرف بیرویه کود شیمیایی، فاضلاب و فضولات در خاک مسمومیت عناصر در گیاه حیوان و یا انسان به وجود میآورد. •
تعیین نقاطی که خاک آنها از نظر برخی عناصر به حد سمیت رسیده باشند و باید از مصرف بیشتر عناصر در آنها خودداری شود.

دلایل مصرف کود با آزمون خاک

• مصرف بیش از حد کود بدون آزمون خاک باعث میشود هزینه تولید خواهد داشت. افزایش یافته و اثرات سوء باقیمانده آن در گیاه و خاک را به دنبال • ممکن است کود مصرفی بدون آزمون خاک کمتر از حد نیاز گیاه بوده و • اشتباه در انتخاب نوع کود، سبب افت محصول خواهد شد. در این- در این حالت موجب افت عملکرد خواهد شد. صورت هم زارع و هم اقتصاد مملکت زیان خواهد دید. • اشتباه در مصرف به موقع کود و نحوه کودپاشی، در این صورت انتظاری که از کود داریم بدست نخواهد آمد. روی این اصل زارع حتماً بایستی با استفاده از نتایج تجزیه خاک و توصیههای مربوطه عمل کند.

نمونه برداری از خاک

شناخت همه جانبه خاک از مهمترین عواملی است که ما را در رسیدن به هدف افزایش عملکرد در واحد سطح یاری میکند. جهت آگاهی از وضعیت خاک از نظر ۹ بافت، حاصلخیزی، میزان عناصر غذایی مورد نیاز (نیاز کودی)، روش مناسب آبیاری نتایج آن برنامه مدیریتی مناسبی را برای آن در نظر گرفت. نتایج تجزیه خاک می- و غیره، باید با انجام نمونهبرداری، خاک را در آزمایشگاه تجزیه نموده و با استفاده از تواند در زمینه شرایط خاک از نظر pH ،ظرفیت تبادل کاتیونی (توانایی خاک در حفظ و آزادسازی مجدد کاتیونها در محلول خاک) و شوری که ممکن است جهت تعیین علت کمبود عناصر غذایی مفید باشد، اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهد. طرز صحیح نمونهبرداری از خاک میتواند به عنوان پایه شناخت وضعیت خاک مزرعه و باغ مورد توجه قرار گیرد. چنانچه به طرز صحیح نمونهبرداری دقت نشود نمیتوان به نتایج واقعی در خصوص خاک مورد نظر رسید.

اهمیت نمونه برداری خاک

اولین گام در حاصلخیزی خاک و ارایه توصیه کودی نمونهبرداری از خاک است دقت در نمونهبرداری از مهمترین و اصلیترین مباحث آزمون خاک میباشد. به عبارت دیگر بایستی نمونهای خوب و واقعی گرفت تا بتوان توصیهای مطلوب ارائه کرد در منابع علمی اهمیت این مرحله آزمون خاک آنگونه جلوه داده شده است که حتی آن را مهمتر از نتایج تجزیه خاک و انتخاب عصارهگیر میدانند چون در صورت تهیه نمونههای نامناسب انجام بقیه مراحل کاری بیهوده است بنابراین رعایت مبانی نمونهبرداری ضروری است.

طرز نمونه برداری

• زمین مورد نظر برای نمونه برداری به قطعات یکنواخت از لحاظ بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش، کشت سالهای قبل، تناوب، نوع محصول و غیره تقسیم- بندی میشود.
• هر نمونه آزمایشگاهی با توجه به وضعیت زمین و تناوب زراعی حداکثر از یک تعداد نمونهها بیشتر میگردند. مساحت ۱۵ -۱۰ هکتاری تهیه میشود و برای مساحتهای بیشتر به همان نسبت – عمق نمونهبرداری بستگی به نوع محصول، میزان رشد و عمق ریشه محصول دارد. در محصولات صیفی و شتوی از عمق ۳۰-۰ سانتیمتری و در باغات میوه از عمقهای ۳۰ -۰ ،۶۰-۳۰ و ۹۰-۶۰ سانتیمتری نمونهگیری میگردد. در موارد ضروری میتوان پروفیل خاک را تا عمق ۵/۱ متر مطالعه و برحسب طبقات خاک نمونهبردای نمود. – در قطعه مورد نمونهبرداری میتوان به حالتهای زیگزاگ نقاطی را انتخاب و از آنها نمونهبرداری نمود. – در برداشت نمونه براساس عمقی که مورد نظر میباشد میتوان طبق شکل زیر نمونه گرفت.

نمونه برداری خاک مزرعه : نکات

• به منظور حصول نتیجه بهتر سطح نمونه برداری باید عاری از خرده سنگ، – وسایل نمونه برداری نباید آغشته به کودهای آلی و شیمیایی باشند. آشغال، تکههای چوب، علفهای هرز و یا ریشه محصولات مختلف در زمین باشد. – قبل از نمونهبرداری باید کاملاً اطمینان حاصل شود که سطح خاک آغشته به کودهای حیوانی و یا شیمیایی و یا بقایای گیاهی نباشد. – حتیالامکان باید از برداشت نمونه از قطعاتی نظیر راهآبها، تودههای قدیمی و پوسیده کاه، کناره دیوار و یا پرچینها خودداری شود. – در موقعی که زمین خیلی مرطوب است باید از نمونه برداری اجتناب کرد. بهترین موقع نمونه برداری وقتی است که زمین گاورو باشد. – به طور کلی بهترین موقع نمونهبرداری از خاک در مورد نباتات زراعی، قبل از کشت نبات است. – نمونه مرکب خاک می بایست قبل از انتقال به آزمایشگاه در داخل یک کیسه پلاستیکی، کاغذی، قوطی، جعبه مقوایی و یا بطری سرگشاد ریخته شده و مشخصات آن روی دو اتیکت نوشته شود. یک اتیکت در داخل ظرف قرار گرفته دیگری روی ظرف چسبانده میشود. بر روی اتیکت زمان نمونهبرداری، شود. محل نمونهبرداری، نام نمونه بردار، عمق نمونه برداری و کشت قبلی نوشته می
  

وسایل مورد نیاز نمونه برداری خاک

• مته نمونهبرداری چرخشی (در صورت در دسترس نبودن بیل و یا بیلچه ترجیحاً از جنس ضدزنگ) – سطل پلاستیکی بزرگ ۱۲ – برچسب بزرگ – پاکت پلاستیکی نمونهبرداری
  ۸ -نحوه آماده نمودن خاک جهت ارسال به آزمایشگاه
• پس از نمونه گیری حدود ۵/۱ -۱ کیلوگرم از نمونه خاک مرکب انتخاب و در هوای آزاد بر روی سطح تمیز خشک گردد (در خشک کردن نمونه نباید از حرارت استفاده نمود). – پس از خشک نمودن، خاک در داخل یک کیسه پلاستیکی تمیز و خشک و یا جعبه مقوایی و یا در یک شیشه سرگشاده ریخته و با نصب بر چسبی بر روی آن که مشخصات نمونه را نشان دهد به آزمایشگاه ارسال گردد. – همراه نمونه خاک مشخصات کامل آن که شامل عمق، تاریخ، محل، شماره، نام صاحب نمونه، کشت سال قبل و … میباشد مشخص شود. – نمونه با یک برگ درخواست به نزدیکترین آزمایشگاه و یا با راهنمایی مراکز خدمات کشاورزی به آزمایشگاه مورد نظر ارسال گردد.
  

روش نمونه برداری از خاک باغ

نمونه برداری از باغ کاری بسیار مهم و تعیینکننده درجه دقت و صحت نتایج بدست آمده خواهد بود نمونه برداشت شده از یک قطعه باغ بایستی به گونهای باشد تا بتوان آن را نماینده کل خاک آن باغ دانست. که به ترتیب مراحل زیر باید انجام گیرد

قطعه بندی باغ مورد مطالعه

اگر مساحت باغ بیش از ۲ هکتار و یا خاک باغ یکنواخت نمی باشد . ابتدا باغ را به قطعات کمتر از ۲ هکتار و قطعات یکنواخت تقسیم کنید. عواملی که باعث عدم یکنواختی قطعات میشود عبارتند از رنگ خاک ، سبکی و سنگینی خاک ، نوع درخت، ۱۳ سن درخت، شیب زیاد و… سپس از هر قطعه به طور جداگانه به روش ذیل نمونه برداری می شود .

تعیین محل نمونه های فرعی

در هر قطعه حداقل ۶ عدد درخت را در شش نقطه مختلف باغ انتخاب نمایید. درختان انتخاب شده از نظر رشد و سایر شرایط ظاهری باید نماینده بیش از۸۰ درصد درختان مگر این که منظور از نمونه برداری پیدا کردن دلیل خشکیدگی درختان باشد در این باشد . (از انتخاب درختان خشک شده یا دارای رشد ظاهری غیرعادی خودداری نمایید . صورت فقط از پای درختان خشک شده نمونه برداری شود).

نمونه برداری از نقاط فرعی انتخاب شده

در ناحیه وسط نصف بیرونی سایهانداز درختان انتخاب شده چالهای به عمق ۹۰ سانتیمتر کنده شود. برای نمونهبرداری خاک وسیلهای مانند خاکانداز یا بیل دسته کوتاه را در روی خط نشانه ۳۰ سانتیمتر قرار دهید سپس از دیواره چاله یک لایه خاک به عرض ۱۰-۸ سانتیمتر و به ضخامت ۳-۲ سانتیمتر به وسیله بیلچه یا تیشه بنائی به داخل خاکانداز بتراشید و خاک داخل خاکانداز را به سطل شماره ۱ انتقال – خاکانداز را در عمق ۶۰ سانتیمتر دیواره چاله قرار دهید و عینا طبق روش فوق- دهید. الذکر یک لایه از۳۰ تا۶۰ سانتیمتر خاک را به داخل خاکانداز تراشیده و در سطل شماره ۲ بریزید. – خاکانداز را در عمق ۹۰ سانتیمتر دیواره چاله قرار دهید و عینا طبق روش فوق الذکر یک لایه از ۹۰ تا۶۰ سانتیمتر خاک را به داخل خاک انداز تراشیده و در سطل شماره ۳ بریزید.

در ۵ چاله کنده شده دیگر عینا مثل روش بالا از لایه ۰ تا۳۰ سانتیمتر را در داخل سطل شماره ۱ و خاک لایه ۳۰ تا۶۰ سانتیمتر را در داخل سطل شماره ۲ و خاک لایه ۹۰ تا۶۰ سانتیمتر را در داخل سطل شماره ۳ بریزید. -خاک داخل سطلهای شماره ۱ و ۲ و۳ را بهطور جداگانه در روی یک سطح تمیزی ریخته و خاک را کاملا مخلوط کرده و از خاک هر عمق ۲ کیلوگرم در داخل کیسه ریخته و سپس مشخصات نمونه را که شامل شهر و روستا و نام باغدار شماره قطعه و عمق نمونه میباشد در روی کارت نوشته داخل کیسه قرار میدهیم.

نویسنده: حامد پورعلی

The post نمونه برداری خاک appeared first on شرکت دانش بنیان فصل پنجم: مخترع اولین نماتد کش گیاهی.