آزولا

آزولا گیاهی است از خانواده سرخس ها . به سرعت رشد می کند. پروتئین بالایی دارد. به عنوان غذای انسان و کود بسیار مقوی برای گیاهان مناسب است.

آزولا؛ کود سبز تبدیل تهدید به فرصت؟

آزولا، سرخسی است که بومی ایران نبوده و بعنوان گیاهی جهت تأمین مواد غذایی در کشت برنج به کشور وارد شد، اما این گیاه حالت تهاجمی پیدا کرده است؛ بدین معنی که با رشد شدید خود در نواحی مانند تالاب انزلی سبب کاهش تبادل اکسیژن با آب شده و در نتیجه کاهش اکسیژن حیات آبی این تالاب را به خطر انداخته است و تنها راه مقابله با آن بدون آسیب رساندن به اکوسیستم تالاب، جمع آوری مکانیکی است.

اما این سوال مطرح می شود که دلیل رشد سریع این گیاه چیست؟ آزولا با باکتری های تثبیت کننده نیتروژن همزیست است به همین دلیل از نیتروژن هوا استفاده می کند و نیاز خود را به این ماده غذایی و مهم تأمین می کند؛ از طرف دیگر آزولا سایر مواد غذایی مورد نیاز خود را از آب و تالاب بدست می آورد. همین موضوع باعث شده است که بدون داشتن هیچ عامل کنترل کننده ای، این گیاه به سرعت رشد کرده و خود به معضلی جدی تبدیل شود.

آیا یک کود ارگانیک بسیار قوی در راه است؟

با این حال، می توان از آزولا برای اهداف کشاورزی نیز استفاده نمود. در ویتنام این گیاه بعنوان  غذای انسان (نیروهای چریکی در طول جنگ با آمریکا) به دلیل محتوای پروتئین و کاروتن بالا استفاده می شد. همچنین می تواند بعنوان غذای دام نیز استفاده شود. از آنجایی که این گیاه منبع مهم و سهل الوصولی برای تولید کودهای سبز نیتروژنه می باشد، استفاده از آن بعنوان یک کود کاملأ ارگانی و بسیار کم هزینه در کشورهای مختلف رواج پیدا کرده است. ویژگی های مهم آزولا شامل سرعت رشد بالا، تثبیت نیتروژن، هزینه بسیار پایین، تجزیه پذیری راحت در خاک و غیره می باشد. همچنین تحقیقات نشان داده اند که آزولا می تواند منبع مهمی از پتاسیم نیز باشد. همچنین ترکیبات آلی و ارگانیکی که در آزولا وجود دارند می توانند سبب آماده سازی گیاهان جهت مقابله با تنش ها و در نتیجه افزایش مقاومت به تنش شوند. بطور کلی درصورتی که از این گیاه بعنوان یک کود سبز ارزان قیمت استفاده شود می تواند مزیت های زیر را به دنبال داشته باشد:

1. تأمین نیتروژن مورد نیاز گیاهان زراعی و در نتیجه افزایش محصول

2. حفظ حاصلخیزی خاک

3. بهبود پارامترهای فیزیکی خاک

به منظور استفاده از این گیاه، تنها کافی است که آن ها را جمع آوری و خشک کرده و سپس در خاک قرار دهید تا نیتروژن و سایر مواد غذایی آن بطور تدریجی در اختیار گیاه قرار گیرند.

نویسنده: دکتر احمدرضا نصیری