دی اکسید کربن در گلخانه

دی اکسید کربن در گلخانه برای رشد و نمو گیاهان علاوه بر مواد معدنی و آلی خاک و نور کافی و آب نیاز است. این مقاله در مورد شرایط رشد گیاهان در گلخانه است.

همانطور که می دانیم گیاهان علاوه بر مواد معدنی و آلی که بخش عمده ای از آن ها را از خاک می گیرند، به منظور رشد و نمو به نور کافی، دی اکسید کربن و آب نیز نیاز دارند تا بتوانند رشد کرده و محصول خوبی بدست دهند. امروزه از طریق استفاده از لامپ های با طول موج خاص نوری میزان تولید محصول را در گلخانه ها و سایر شرایط کنترل شده تنظیم می کنند و از این طریق شرایط اکولوژیکی مورد نیاز گیاه را فراهم می کنند.

دی اکسید کربن در گلخانه

با پیشرفت علم و انجام تحقیقات علمی مستند و دقیق، تکنیکی به نام غنی سازی CO2 به منظور افزایش تولید گیاهان در گلخانه ها ابداع شده است. در این روش با استفاده از ابزارهای متفاوتی مانند یخ خشک (دی اکسیدکربن جامد) غلظت CO2 را در اتمسفر پیرامون گیاهان بالا می برند. در نتیجه گیاه ماده اولیه کافی برای ساخت مواد مورد نیاز خود را بدست می آورد. CO2 در فرایند فتوسنتز به همراه آب برای تولید ترکیبات آلی بکار برده می شود و افزودن مقدار اضافی این ماده می تواند میزان محصول را افزایش دهد. مقدار CO2 در اتمسفر بطور میانگین ppm350 می باشد و این مقدار برای رشد گیاه کافی است.

اما زمانی که تعداد زیادی گیاه در یک گلخانه در فضای ایزوله در کنار هم قرار داشته باشند، سطح CO2 کاهش می یابد و گیاهان به مقدار کافی برای استفاده نیاز ندارند. غنی سازی CO2 پتانسیل فتوسنتزی گیاه را افزایش می دهدتا به حد ایده آل نزدیک باشد. همچنین در شرایطی که شدت نور زیاد باشد سرعت فتوسنتز و مصرف CO2 زیاد می شود بنابراین با افزودن CO2 در روزهای آفتابی می توان توان گیاه را برای رشد افزایش داد. به منظور غنی سازیCO2 سه راه  وجود دارد: استفاده از CO2 مایع یا جامد، استفاده از هیترهای سوخت فسیلی.

رابطه اکسیژن و کربن دی اکسید

از آنجایی که CO2 مایع یا جامد دمای بسیار پایینی دارند، در طول تابستان می توان از آن ها استفاده نمود که نه تنها CO2 را تأمین می کنند بلکه باعث خنک سازی محیط گلخانه نیز می شوند. استفاده از هیترهای سوخت فسیلی در فصول سرد کاربرد دارد و علاوه بر CO2، حرارت را نیز برای گرم کردن محیط گلخانه فراهم می کند. همچنین باید از فن هایی به منظور توزیع یکنواخت CO2 استفاده نمود.

از آنجایی که تمامی جانوران و موجودات برای زندگی به اکسیژن نیاز دارند، غنی سازی CO2 کاربرد دیگری نیز پیدا می کند.  غنی سازیCO2 می تواند باعث کاهش دسترس پذیری اکسیژن شده و در نتیجه سبب کاهش جمعیت آفات نیز شود. با این حال در مصرف CO2 نباید زیاده روی کرد.

تمامی نیازهای گیاه باید بطور متعادلی تأمین شوند، بعنوان مثال، آب کم و زیاد، هر دو تنش هستند، اما آب کافی مناسب است. در مورد نور و CO2 نیز به همین صورت است؛ هرچند افزایش غلظت CO2 سبب افزایش تولید می شود، اما اگر میزان آن از حد مشخصی افزایش یابد نه تنها اثرات مفید ندارد بلکه باعث آسیب به گیاه نیز می شود. بنابراین در حین تأمین هرکدام از نیازهای گیاه باید اطمینان حاصل شود که بیش از نیاز و پتانسیل گیاه، ارائه نگردد.

نویسنده: دکتر احمدرضا نصیری