زعفران

زعفران به عنوان گران بهاترین ادویه جهان معروف است که از کلاله آن به دلیل داشتن مواد رنگی و معطر در طباخی، قنادی و در تولید داروها استفاده میشود.

تولید زعفران در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد و در گذشته کشت زعفران در

استانهای خراسان، فارس، کرمان، مرکزی، یزد و اصفهان به طور وسیع مرسوم

بوده است.

عواملی که باعث کشت این گیاه استراتژیک گردیده عبارتند از:

1-نیاز به آب کم:

مهمترین عامل گسترش و توسعه این گیاه در مناطق خشک و کم آب، نیاز کم این گیاه به آب آبیاری است. حداکثر نیاز آبی این گیاه حدود 6هزار متر مکعب میباشد.

نکته مهم و قابل تامل این که این گیاه زمانی به آب نیاز دارد که سایر گیاهان زراعی

نیاز به آب نداشته یا اینکه کمتر به آب آبیاری نیاز دارند. نیاز آبی این گیاه از حدود

نیمه مهرماه شروع و تا حدود نیمه اردیبهشت ماه ادامه دارد.

2-ایجاد اشتغال:

با توجه به اینکه عملیات کاشت، داشت، برداشت زعفران با نیروی انسانی انجام میگیرد و تقریباً ادوات خاصی بکار نمی رود، هر هکتار کاری جهت امرکاشت، داشت و برداشت و جداسازی کلاله از سایر اجزاء گل به 270 نفر روزکار نیاز دارد. از طرفی نظر به اینکه داشت و برداشت زعفران کار سخت و طاقت فرسایی نمی باشد، تقریباً تمام اعضای خانوار کشاورز می توانند در امر کاشت، داشت وبرداشت و جداسازی کلاله کمک نمایند.

3-ارزش اقتصادی بالا:

بر طبق برآوردهای انجام گرفته، میانگین تولید محصول سالیانه به ازاء هر هکتار

حدود 5 کیلوگرم کلاله خشک زعفران است که با توجه به قیمت بالای زعفران،

درآمد خوبی نسبت به سایر محصولات با توجه به آب مصرف شده عاید کشاورز

خواهد شد.

4-صادرات و ارز آوری:

ایران 95 درصد زعفران دنیا را تولید میکند.بیشتر زعفران تولیدی ایران به سایر کشور ها صادر میشود که با توجه به ارزش آن، درآمد قابل قبولی عاید کشور میگردد.

زمان کاشت

زمان کاشت زعفران هر ساله از خرداد‌ماه شروع می‌شود و تا اواسط مهر ماه ادامه دارد. باید به این نکته نیز توجه داشت که کشت زعفران باید حتما قبل از شروع باران‌های پاییزه صورت گیرد. البته کشت زعفران نباید تا آخرین فرصت و اواخر مهرماه به تاخیر انداخته شود.

موارد مهم فنی مراحل كاشت، داشت، برداشت

برخي از موارد مهم فنی  لازم الاجرا درمراحل مختلف كاشت، داشت، برداشت، بسته بندي اشاره ميشود.

• زعفران در مناطقي كه داراي زمستانهاي ملايم و تابستانهاي گرم و خشك باشند كشت شود.
• اراضي آفتابگير كه در معرض وزش بادهاي سرد نباشد مناسب كشت زعفران است.
• كشت در زمين هاي حاصلخيز و زهكشي شده و با PH بين 7 تا 8 انجام شود.
• عمليات شخم و تهيه بستر در زمان مناسب انجام گيرد.
• از كودهاي دامي پوسيده به اندازه كافي استفاده گردد.
• از پيازهاي سالم و درشت جهت كشت استفاده شود.

• بايد قبل از كاشت پيازها را با قارچكش هاي مجاز ضد عفوني نمود.
• عمق و فاصله كاشت را با توجه به منطقه مورد كشت رعايت كرد.
• آبياري با دقت در زمان مناسب انجام پذيرد.
• دفع علفهاي هرز تا حد امكان فيزيكي باشد و كمتر از علف كش ها استفاده شود.
• سله شكني پس از آبياري و گاوروشدن مزرعه صورت پذيرد.
• تا حد امكان از كودهاي آلي استفاده شود.كودهاي آلي 1 تا 2 ماه قبل از برداشت گل مصرف شود.
• گلها را در اوايل صبح برداشت نمود تا برداشت آسانتر باشد و هم آسيب كمتري به كلاله ها برسد و نيز از تابش نور خورشيد به كلاله ها جلوگيري شود و كيفيت زعفران حفظ گردد.
• گلها را در سبد يا ظرف تميز جمع آوري كرده و در اولين فرصت به محل جداسازي منتقل نماييم.
• محل نگهداري گلها بايد خنك، مسقف و دور از گرد و غبار و تابش نور خورشيد بوده و كاملاً بهداشتي باشد.
• مدت نگهداري گل ها نبايد از 10 ساعت تجاوز كند.
• از دستكش هاي يكبار مصرف استفاده شود.

مرحله نهایی

پس از اينكه حدود 200 گرم كلاله زعفران در ظرف مخصوص جدا شده و جمع آوري گرديد بلافاصله به خشك كردن آن بايد اقدام نمود

• روش سنتي كه از قديم رواج داشته و در سايه به تدريج خشك مي كنند كه داراي معايبي از جمله غير بهداشتي بودن، كاهش كيفيت، كاهش قدرت رنگدهي و آلودگي به مواد خارجي، گرد و غبار و … مي باشد.
• خشك كردن زعفران توسط دستگاههاي مدرن با كنترل رطوبت زعفران خشك شده با اين نوع دستگاهها تحت شرايط خاصي بهترين كيفيت را از لحاظ قدرت رنگدهي و طعم دارد.

بسته بندي و نگهداري زعفران

• بسته بندي و نگهداري زعفران با اصول و بطور صحيح انجام شود تا عطر و رنگ و طعم آن كاملاً حفظ شود.
• از قراردادن زعفران ها در معرض نور و رطوبت خودداري شود.
• از قراردادن زعفرانها در محيط گرم خودداري شود.
• زعفران را بايد در داخل شيشه هاي درب دار و جعبه هاي چوبي درب دار و دور از حرارت و نور و رطوبت نگهداري نمود.
• از باز گذاشتن درب ظروف نگهداري زعفران خودداري شود تا مانع زايل شدن عطر زعفران گردد.

نویسنده: مهندس حامد پورعلی