کرم سرشاخه خوار هلو

کرم سرشاخه خوار هلو رژیم دوگانه غذایی “چوبخواري و میوه خواري” دارد. مدیریت آن در نهالستان ها که میزبان اصلی آفت هستند و در باغ ها اهمیت بالایی دارد.

آفت سرشاخه خوار هلو   Anarsia lineatella

کرم سرشاخه خوار هلو یکی از آفات درختان میوه بخصوص هلو محسوب می شود. طرز خسارت بدین ترتیب بوده که لارو داخل سرشاخه ها، جوانه ها و میوه ها شده و با تغذیه در سرشاخه ها باعث خشکیدگی آنها میشود. این آفت داراي رژیم دوگانه خواري یعنی “چوبخواري و میوه خواري” است، لذا مدیریت آن در نهالستانها که میزبانهاي اصلی آفت هستند و در باغهاي بارده از اهمیت ویژه اي برخوردار است.

گیاهان میزبان:

میزبانهاي اصلی آفت کرم سرشاخه خوار هلو ، هلو، شلیل و بادام است. به گیاهان دیگري مثل آلو، گوجه، زالزالک و ازگیل نیز خسارت وارد می آورد.

نحوه خسارت:

کرم سرشاخه خوار هلو ، سه شکل متفاوت تغذیه اي دارد. شیوه اول، تغذیه از جوانه ها و غنچه هاي باز شده، شیوه دوم تغذیه از شاخه ها و جوانه هاست و شیوه سوم خسارت، تغذیه از میوه است. خسارت آفت در زمان میوه خواري مهم تر است. این حشره زمستان را به صورت لارو سن دو در داخل جوانه ها به سر میبرد. این لاروها در اواخرزمستان و یا اوائل بهار هنگامی که شرایط حرارتی مناسب شد، از محل زمستانی خارج و فعالیت خود را آغازمیکنند. در زمانی که جوانه ها کاملاً متورم هستند، لاروها وارد غنچه ها شده و به تغذیه میپردازند. لاروها معمولاً در زمان ورود به غنچه ها، فضولات خود را در دهانه سوراخ ورودي قرارداده که به عنوان علامت خسارت آفت کرم سرشاخه خوار هلو مشاهده میشود.

حمله به سرشاخه ها

در پایان ریزش گلبرگها، حمله به سرشاخه هاي جوان شروع میشود. لاروهای کرم سرشاخه خوار هلو سرشاخه هاي نرم و لطیف رامعمولاً از نزدیکی محل اتصال آخرین دمبرگ سوراخ کرده و به درون آن نفوذ می نمایند . تغذیه لارو در داخل سرشاخه از بالا به سمت پائین ادامه و هنگامی که به قسمت هاي سخت و خشبی برسد، آنرا ترك کرده وسرشاخه دیگري را در همان نزدیکی مورد حمله قرار می دهد. سرشاخه هاي خسارت دیده پژمرده شده، به سمت پایین خم شده و خشک می شوند.

هر لارو طی این دوره از فعالیت خود 6-4 عدد غنچه و گل را با تغذیه از قسمت هاي زایشی آنها تخریب  می نماید. خسارت آفت به سر شاخه ها تا اوائل خرداد ادامه دارد. لارو کرم سرشاخه خوار هلو سپس سرشاخه ها را ترك کرده و میوه هاي نارس را مورد حمله قرار میدهد و باعث ریزش میوه هاي آلوده میشود. لاروها پس از رسیدن به رشدکامل در داخل میوه، از آن خارج شده و در شکاف کلوخه هاي سطح خاك، برگهاي پوسیده و لابه لاي علفهاي هرز زیر درختان و داخل پیله بسیار ظریف و ناقص تبدیل به شفیره میشوند.

کنترل آفت کرم سر شاخه خوار هلو:

از آنجایی که این آفت داراي رژیم دوگانه خواري “چوبخواري و میوه خواري” است، لذا مدیریت آن درنهالستانهاي هلو، شلیل و بادام که میزبانهاي اصلی آفت هستند، همچون مدیریت آن در باغهاي بارده ازاهمیت ویژه اي برخوردار است. لذا دو برنامه مدیریتی براي این آفت قابل توصیه است.

-1 در نهالستانها:

در سال اول که هسته میزبان آن کشت شده، نیازي به کنترل آفت کرم سرشاخه خوار هلو وجود ندارد زیرا پس از پیوند، نهال سربرداري شده و در نتیجه بخشهاي آلوده به صورت فیزیکی حذف خواهد شد. در سال دوم که پیوندك شروع به رشد میکند، هر گونه خسارت آفت به جوانه انتهایی، باعث جاروئی شدن آن شده که باعث عدم بازارپسندي این قبیل نهالها خواهد شد.

-2 در باغ:

آفت به سرشاخه هاي درختان میزبان و نیز به میوه خسارت وارد میکند. از آنجا که آفت زمستان را به صورت لارو سن دو درون جوانه هاي سرشاخه ها سپري میکند، لذا هنگام هرس میتوان با هماهنگی کارشناسان باغبانی به گونهاي هرس را انجام داد که ضمن توجه به بار درخت، بیشترین جوانه هاي آلوده حذف گردد. البته در سالهاي اخیر روي ارقام هلو و شلیل، هرس سبز در طول فصل رویش انجام میشود که در آن زمان نیز سرشاخه هاي آلوده که به راحتی قابل تمایز هستند، حذف میشوند. همچنین بر اساس تحقیقات، ثابت شده که بین ارقام تجاري، اختلاف آلودگی وجود دارد و با توجه به بازارپسندي رقم میتوان از این ویژگی نیزدر مدیریت آفت کرم سرشاخه خوار هلو استفاده کرد. نکته مهم دیگر، خسارت میوه خواري کمتر روي ارقام زودرس هلو و شلیل است

که بسته به رقم و منطقه، به دلیل برداشت زودهنگام حداقل یک نسل آفت را روي میوه نمیتوان دید.

کنترل زراعی و بهداشت گیاهی:

جمع آوري میوه هاي آلوده ریخته شده و معدوم کردن آنها، چه در نسل زمستانی کرم سرشاخه خوار هلو و چه در نسل اول تابستانی،همچنین هرس بهاره درختان قبل از کامل شدن دوران تغذیه لاروهاي داخل شاخه، در کاهش جمعیت آفت بسیار مهم است. همچنین روغن پاشی پیش بهاره در تلفیق با کنترل کنه و شته توصیه میشود.

کنترل بیولوژیکی و غیرشیمیایی:

نصب تله هاي فرمونی: استفاده از فرمونهاي جنسی براي تعیین تاریخ دقیق سم پاشی بسیار مفید است. بدین منظور تعداد 1-2 تله در ارتفاع 1.5 تا 2 متري از سطح زمین در سایه انداز درخت نصب می شود .

استفاده از حشره کش بیولوژیک :B.T. براي کنترل آفت کرم سرشاخه خوار هلو در مرحله لاروي، استفاده از حشره کش B.T. درزمان شکوفه دهی و تکرار آن 7تا 10 روز بعد توصیه میشود.

نویسنده: مهندس حامد پورعلی