فارسی
عربی
انگلیسیکرم قوزه پنبه
کرم قوزه پنبه يكي از آفات مهم پنبه، توتون، گوجه فرنگي، يونجه، خشخاش، كنف، شبدر، ذرت، نخود،كنجد، بادمجان، سويا، لوبيا، ذرت خوشه اي، كدو و شاهدانه مي باشد .
كرم قوزه پنبه Helicoverpa armigera
بسيار پلي فاژ بوده و در دنيا بيش از ۷۰ گونه گياه ميزبان براي آن گزارش شده است .خسارت توسط لاروهاي اين آفت ايجاد ميشود كه از برگهاي جوان، قوزه) کرم قوزه پنبه -كرم قوزه گلرنگ(، بلال، ميوه) كرم ميوه گوجه فرنگي(، غلاف بذر)كرم پيله خوار نخود (گياهان ميزبان خود تغذيه ميكند.
گونه H. armigera ا ز لحاظ پراكنش يكي از گسترده ترين آفات كشاورزی در سراسر آفريقا، خاورميانه، جنوب اروپا، هند، آسياي مركزي و جنوب شرقي، شرق و شمال استراليا، نيوزلند و بسياري از جزاير شرقي اقيانوس آرام ميباشد. ويژگيهايي نظير پلي فاژي، توانايي تحر ؛ و جابجايي بالا و توانايي توسعه مقاومت به اكثرحشره كشهاي متداول باعث گشته تا اين حشره به يك آفت مهم در يك دامنه جغرافيايي وسيع تبديل گردد .در ايران خسارت شديد آن از پنبه كا ريهاي استان هاي شمال و مركز ايران گزارش شده است(گرگان، گنبد، و دشت مغان، كرمان و فارس). ميزان خسارت کرم قوزه پنبه را در شمال ايران در سال هاي عادي ۱۰- % ۲۵ % و در سال هاي طغياني 50% تا 70%محصول گزارش كرده اند.
کرم قوزه پنبه
نحوه خسارت
در مزارع پنبه : لاروهاي آفت کرم قوزه پنبه از برگهاي جوان، غوزه ها و بذور گياهان ميزبان خود تغذيه مي كند .لاروهاي جوان پس از خروج از تخم ابتدا ازجوا نه هاي انتهايي و برگهاي تازه تغذيه نموده، سپس به غنچه، گل وقوزه حمله كرده و با سوراخ كردن قوزه ها و ورود به داخل آنها از الياف پنبه تغذيه كرده و همچنين غوزه هاي باقي مانده طول الياف شان كوتاه، كثيف شده و ارزش اقتصادي خود را از دست مي دهند. كرم غوزه در بالاي غوزه پنبه سوراخي ايجاد نموده و قسمتي از بدن خود را داخل آن كرده و قسمت خلفي را روي جدار خارجي۱۶ غوزه معلق مي نمايد و فضولات سبز رنگ خود را در حوالي قاعده غوزه ها پراكنده مي سازد. هر لارو ۲۰غنچه و غوزه را مي تواند مورد حمله قرار دهد.
روشهاي پايش و رديابي
در پيش آگاهي و رديابي آفت کرم قوزه پنبه استفاده از فرمون هاي جنسي و تله هاي فرموني يا نوري و مشاهدات چشمي مورد استفاده قرار مي گيرد.
در ابتداي فصل يا نسل اول براي رصد حشرات كامل و تعيين شروع تخم ريزي و تخمين و برآورد جمعيت احتمالي براي آلودگي نسل اول از تله هاي فرموني و نوري و تعيين پيك پروازي براي مبارزه شيميايي قابل توصيه مي باشد. همچنین در مبارزه بيولوژيكي با کرم پنبه براي تعيين زمان كارت گذاري و رهاسازي عوامل مفيد و دشمنان طبيعي توصيه مي گردد.
حد نصاب آلودگي به آفت کرم قوزه پنبه براي سمپاشي همانا يك عدد لارو در ۱۰ بوته مي باشد.
كرم قوزه زمستان را به حالت شفيرگي در عمق 4 تا 10 سانتيمتري زمين بسر ميبرد.
شفيره ها در خاک ؛، سرماي ۵ تا ۱۵ درجه زير صفر را تحمل مي نمايند و در بهار موقعي كه حرارت متوسط شبانه روزبه 18-20 درجه سانتيگراد و بيشتر رسيد پروانه ها بتدريج از شفيره خارج مي شوند و طي چند روز بعد جفتگيري و تخمريزي مي نمايند.عمر پروانه كرم غوزه در بهار ۳۴ – ۲۶ روز و مدت تخم ریزی بهاره۳۴ -۱۵ روز طول مي كشد.
تخم ريزي آفت کرم قوزه پنبه شب ها انجام مي گيرد و پروانه ماده تخمهاي خود را بطور پراكنده و انفرادي روي علفهاي هرز و گياهان زراعي و در مزارع پنبه روي برگها و در مجاورت گل ها مي گذارد. كرم قوزه پس از خاتمه دوره زندگي در خاک تبديل به شفيره مي شود.
كنترل زراعي و بهداشت گياهي:
۱- خرد كردن و زير خاک بردن بقاياي گياهي مزارع پنبه.
۲- شخم عميق و یخ آب زمستانه جهت از بين بردن شفيره هاي کرم قوزه پنبه زمستان گذران در صورت وجود شرايط اب و هوايي پس از برداشت مزرعه براي كاهش شفيره هاي زمستان گذران.
۳- كشت بذور زودرس پنبه .
۴- كشت بموقع تا فنولوژ ي مناسب گياه با پيك جمعيت آفت کرم قوزه پنبه دريك زمان قرار نگيرد.
۵- ضدعفوني بذور با سموم توصيه شده .
۶- وجين بموقع و مبارزه با علف هاي هرز تابستانه و زمستانه مزرعه(گاو پنبه و تاج خروس) و حاشيه آن جهت جلوگيري از جلب و انتقال آفات به داخل مزرعه و توليد و بقاي نسل آفات زمستانگذران.
۷- استفاده از هورمون تنظيم كننده رشد ونمو پنبه در تير و مردادماه در مزارع پنبه
۸- استفاده از برگ ريزها در شهريور ماه و اوايل مهرماه در مزارع پنبه برای مبارزه با کرم قوزه پنبه
۹- قطع آبياري در اوايل مهر ماه .
كنترل بيولوژيكي و غير شيميايي:
رهاسازي زنبور تریکوگراما نوبت اول با مشاهده اولين پروانه کرم قوزه پنبه در مزارع پنبه كه در تله هاي فرموني شكار شده اند و با مشاهده اولين تخم آفت كه معمولا مصادف با شروع مرحله غنچه در مزارع پنبه است صورت مي گيرد . تله هاي فرموني در مزارع و به تعداد حداقل ۲ عدد به ازاي هر منطقه خاص آب و هوايي نصب مي گردد.
در مرحله اول به ازاي هر هكتار ۲ گرم زنبور تريكوگراما در قالب ۲۰۰ تريكوكارت ۰۱/ گرمی رهاسازی مي شود. با توجه به اينكه بيشترين اهميت رهاسازي در نسل اول كرم قوزه است رهاسازي نوبت دوم ۵ تا ۷ روز بعداز نوبت اول به ميزان ۳ گرم در هكتار در قالب ۳۰۰ تريكوكارت ۰۱/گرمي صورت مي گيرد.
رهاسازي نوبت سوم به فاصله ۵ روز بعداز رهاسازي نوبت دوم به ميزان يك گرم در هكتار همراه با ۱۰۰۰زنبور ماده براكون در هر هكتار انجام مي گيرد.
رهاسازي نوبت چهارم به فاصله ۱۰ تا ۱۵ روز بعداز رهاسازي نوبت سوم به ميزان ۲ گرم زنبور تريكوگراما درهر هكتار انجام مي گيرد
رهاسازي نوبت پنجم به فاصله يك هفته بعداز رهاسازي نوبت چهارم با ۲ گرم زنبور تريكوگراما همراه با ۱۰۰۰عدد زنبوربراكون ماده در هر هكتار انجام مي گيرد.
برای مبارزه با کرم قوزه پنبه در كاربرد حشره كش هاي بيولوژيك حاوي باكتريدر Bacillus thuringiensis تلفيق با ساير عوامل بيولوژيك شامل زنبور هاي پارازيت تريكوگراما و براكون و يا به صورت مستقل و درقالب برنامه مديريت تلفيقي كنترل آفات براي كنترل لاروهاي سنين پايين طبق برچسب توصيه مي شود.
نویسنده: مهندس حامد پورعلی
