افزایش بهره وری گلخانه

افزایش بهره وری گلخانه با ایجاد ترکیبی سه گانه از پرورش ماهی ، قارچ و گلخانه . برای تامین نیاز های غذایی هر سیستم و افزایش بازدهی هر کدام از آن ها .

راجع به سیستم های سه گانه گلخانه-پرورش قارچ-پرورش ماهی چه می دانید؟

رشد جمعیت جهانی و نیاز به افزایش تولید مواد غذایی برای این جمعیت ها یکی از فاکتورهای موثر بر استفاده از کودها بوده است، با این حال در این روند استفاده از کودهای شیمیایی به علت افزایش اولیه در کشاورزی مورد توجه قرار گرفت که ایراداتی به دنبال داشت. مهمترین ایراد آن، عدم سلامت کامل مواد غذایی تولید شده بود که کشاورزی را به استفاده از روش های کشاورزی ارگانیک (قدیمی یا بهبود داده شده) سوق داد. در نتیجه همراه با کمیت، کیفیت مواد غذایی تولید شده در کشاورزی نیز افزایش یافت.

افزایش بهره وری گلخانه

امروزه و با افزایش هزینه های تولید، تکنیک های کشاورزی به سمت استفاده از ترکیباتی سوق پیدا کرده اند که با استفاده از آن ها بتوان تولید را با هزینه های بسیار کمتری افزایش داد. این مسائل بر اهمیت استفاده از ضایعات مختلف کشاورزی افزود، به نحوی که محققین در سال های اخیر نشان داده اند سرکه چوب می تواند کاربردهای زیادی در کشاورزی داشته باشد. علاوه بر ضایعات سلولزی، ضایعات دیگری وجود دارند که سبب بروز مشکلاتی می شوند.

بهره وری گلخانه

در ادامه سه مورد از این مشکلات مورد توجه قرار داده می شوند که عبارتند از افزایش اکسیژن و کاهش دی اکسید کربن گلخانه، آلودگی و نیاز به تعویض آب در حوضچه های پرورش ماهی، و تولید میزان بالایی دی اکسید کربن در سالن های پرورش قارچ. این سه مشکل اساسی سبب بروی سیستم کشاورزی سه گانه شدند؛ این سیستم های سه گانه نقش قابل ملاحظه ای در توسعه پایدار دارند و به نوعی می توان آن ها را یک سیستم تولید پربازده در مقایسه با هر کدام از این سیستم ها به تنهایی یاد کرد.

پرورش ماهی

سیستم پرورش ماهی در آب صورت می گیرد و این آب پس از مدتی دارای آلودگی های قابل مشاهده و آلودگی های شیمیایی می شود و معمولأ حاوی مقدار بالایی نیترات است؛ دور ریختن این آب هزینه ها و تبعات زیادی به همراه دارد، با این حال تصفیه آن نیز هزینه هایی به دنبال دارد. یکی از این موارد این است که درصورت تعویض ناگهانی آب حوضچه ها به ماهی ها تنش وارد می شود.

گلخانه

برای افزایش بهره وری گلخانه به دی اکسید کربن بالا نیاز است . در گلخانه ها نیز به علت ایزوله بودن محیط و تجمع تعداد زیاد گیاه و فراهم بودن شرایط، مقدار زیادی دی اکسید کربن مصرف شده است و در نتیجه غلظت اکسیژن افزایش می یابد. افزایش غلظت اکسیژن باعث جایگزین شدن اکسیژن بجای دی اکسید کربن در مسیر فتوسنتز می شود و در نتیجه میزان زیادی انرژی و مواد غذایی هدر می روند.

پرورش قارچ

در مراحل پرورش قارچ نیز، گاهش اوقات نیاز است که هوای تازه حاوی مقدارهای مناسبی اکسیژن به اتاقک وارد شده و بنابراین بتواند رشد مناسبی داشته باشند. اکسیژن برای قارچ ها مانند نور برای گیاهان است؛ هر چه غلظت اکسیژن در بیرون از کمپوست مناسب تر باشد، قارچ نیز می تواند رشد بهتری داشته باشد. در نتیجه گاهی اوقات نیاز به تعویض هوا وجود دارند. هر چند که می توان دی اکسید کربن تولید شده را با هوای تازه تعویض نمود، اما این کار سبب افزایش این گاز گلخانه ای در اتمسفر می شود که مغایر با اصول توسعه پایدار است.

سیستم سه گانه پرورش ماهی ، قارچ و گلخانه

تمامی این شرایط در کنار هم برای افزایش بهره وری گلخانه باعث بروز سیستم های سه گانه یا بعضأ دوگانه (ماهی و گیاه) شده اند. آب حوضچه های پرورش ماهی برای تغذیه گیاهان در گلخانه های هیدروپونیک یا آکواپونیک استفاده می شود؛ این محلول نوعی محلول ارگانیک آماده مصرف توسط گیاهان است. گیاهان میزان زیادی از مواد غذایی موجود در این آب را جذب می کنند و بعلت وجود مواد آلی رشد بهتری خواهند داشت. متعاقبأ هزینه بسیار کمتری برای تصفیه آب نیاز است و میزان کارایی دستگاه های تصفیه نیز به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. همچنین اکسیژن تولید شده توسط گیاهان می تواند توسط قارچ ها مورد استفاده قرار گیرد و میزان تولید را افزایش دهد.

از آنجایی که میسلیوم قارچ ها و همچنین کمپوست های آن ها اکسیژن و مواد  آلی مصرف می کنند، غلظت CO2 در سالن های پرورش افزایش می یابد؛ این دی اکسیدکربن می تواند برای غنی سازی دی اکسیدکربن در کشت های گلخانه ای استفاده شود. تحقیقات نشان داده اند که این سیستم ها با استفاده از فیلترها، می توانند سبب افزایش تولید و بازده در گیاه گلخانه ای، قارچ و ماهی ها شده و هزینه های صرف شده را بطور قابل ملاحظه ای کاهش دهند. این سیستم ها بطور گسترده ای در توسعه پایدار استفاده می شوند، با این حال به دلیل نیاز بالای سالن پرورش قارچ به نیروی کار، معمولأ در سیستم های ترکیبی به میزان کمتری از آن ها استفاده می شود.

نویسنده : دکتر احمد رضا نصیری