شانکر باکتریایی درختان هسته دار

شانکر باکتریایی درختان هسته دار يكی از مهم ترين بيماری های درختان هسته دار بويژه گيلاس در كشور است. در کل كشور در باغات هسته دار بويژه گيلاس به چشم ميخورد .

بيماري شانكر يا گموز باكتريائي درختان ميوه هسته دار

Bacterial Canker of Stone Fruits

عامل بيماري نژاد هاي مختلفي دارد كه هر كدام ميزبان به خصوصي را آلوده مي كند .بيماري شانكر باكتريايي درختان هسته داركه به عناوين سوختگي باكتريايي، صمغ باكتريايي،انگومك )گموز(، بلاست شكوفه، سرخشكيدگي، سوختگي سيخك و سوختگي شاخه چه مشهوراست، گونه هايي از آلو، گلابي ، گيلاس، هلو، بادام، برخي از ارقام سيب و بسياري از گونه هاي درختان تزئيني را آلوده ميكند .شدت بيماري از خفيف، متوسط تا شديد در حد خشكيدن درختان در نهالستانها و باغهاي ميوه متغيير است.

شانکر باکتریایی درختان هسته دار

نشانه هاي بيماري به رقم ، سن درخت ، بافت مورد حمله ميزبان ، نژاد بيمارگر و ماهيت عوامل مستعد كننده بيماري بستگي دارد و در طي سالهايي كه هواي مرطوب و سرد طولاني در طول شكوفه دهي و يا مدت كوتاهي بعد از آن حاكم باشد خسارت بيماري مي تواند قابل توجه باشد .اصلي ترين خسارت اين بيماري، برگريزي شديد درختان است كه در نهايت به ضعيف شدن درخت منجر ميشود. ميوه ها كوچك و بدشكل بوده و بازارپسندي خود را از دست مي دهند. عامل بيماري به گياهان ميزباني حمله ميكند كه در اثر عوامل مختلف ضعيف شده باشند. زخمهاي ايجاد شده روي درختان كه در اثر سرما زدگي، يخبندان، هرس و حشرات ايجاد مي شود، امكان ورود عامل بيماري به داخل گياه را تسهيل مي كنند . عواملي كه موجب ايجاد زخم در درختان مي شوند نقش مهمي درشروع توسعه اين بيماري دارند .

زخم هاي ناشي از هرس نه تنها امكان ورود باكتري ها را آسان مي سازند بلكه شرايط را براي ورودقارچ های بيماريزا نيز مهيا مينمايند. درختان هلو در مرحله خواب به بيماري حساس تر از درختان فعال هستند .

علائم بيماری

بر اثر شانکر باکتریایی درختان هسته دار پشت برگها ابتدا سبز كمرنگ شده كه بعدا قسمت بالاي برگ نيز تغيير رنگ داده و لكه هاي تيره و برگ  روي آن ايجاد ميشود ، سپس اين لكه ها از روي برگ جدا شده و مي افتندحالت غربالي به خود مي گيرد .

روي سطح ميوه ها لكه هاي قهوه اي كوچك گرد پديدار مي شود. اين لكه ها فرو رفته شده واطراف آنها حالت سوخته )آبسوخته(پيدا مي كنند و ميوه ها حالت خالدار پيدا مي كند. همراه بارشد ميوه تركهايي روي آن ايجاد مي شود كه در ابتدا كوچك بوده ولي با رشد ميوه بزرگتر ميشوند. بعد از بارندگي نيز از محل آلوده تراوشاتي سرازير مي شود . مهم ترين علائم به صورت شانكر و توليد صمغ، بويژه درشرائط آب و هوائي خنك و مرطوب روي شاخه هاو تنه درختان ديده مي شود .توليد صمغ در نواحي آلوده بعد از خواب زمستاني شروع مي شودگاها بيماري ظرف يك هفته بخشهاي هوايي شاخه هاي آلوده درختان را به كلي خشك مي كند.

علائم بیماری شانکر باکتریایی درختان هسته دار روي تنه و شاخه

علائم بيماری شانكر روي برگ ها و ميوه ها

عامل بيماری شانکر باکتریایی

باكتري  Pseudomonas syringae pv. syringae مي باشد كه عامل توليد هسته يخ در درختان نيزمي باشد كه موجب تسهيل تشكيل هسته هاي يخ مي گرددعمدتا در اواخر پائيز و اوائل بهارخسارت بيماري در درختان جوان و نهالستانها موجب مرگ و خشكيدگي آنها مي شود. باكتري روي سطح برگها ، شكوفه ها ي درختان و علفهاي هرز داخل باغات در طول تابستان باقي ميماند .آلودگي درختان از روي زخمها و منافذ طبيعي برگها در پائيز و زخمهاي ناشي از عمليات داشت ، هرس و جراحات ناشي از سرما زدگي زمستانه اتفاق مي افتد غالبا عمده شروع آلودگي درختان در بهار وپائيزو در شرائط خنك و مرطوب اتفاق مي افتد .اما به هر حال در تابستانهاي خنك و مرطوب نيز امكان گسترش آلودگي وجود دارد . .

زمستان گذراني درحاشيه شانكر هاي فعال،شكوفه ها و برگ درختان آلوده و بطور سيستميك داخل آوندها انجام مي گيرد.رخنه باكتري از منافذ طبيعي و زخم هاي حاصله ازعمليات داشت، هرس و حشرات و بادهاي شديديا طوفاني صورت مي گيرد.

مدیریت بیماری شانکر باکتریایی: كنترل زراعی

حذف درختان شديدا آلوده از سطح باغات.

هرس شاخه هاي آلوده و جراحي شانكرها از تنه درختان و پانسمان وضدعفوني سطحي به ميزان يك در هزار با مخلوط بردو .

اجتناب از عمليات هرس در اواخر بهار و پائيز زمانيكه جمعيت باكتريها در سطح درختان بالاست.

اجتناب از آبياري هوائي و محلولپاشي درختان بخصوص بعد از عمليات هرس كه موجب ايجاد زخم در اندامها شده است.

از بين بردن علفهاي هرز سطح باغات كه با رقابت بر سر آب و مواد غذائي موجب ضعف درختان مي شود و همچنين به عنوان پناهگاهي براي حفظ باكتريها محسوب و موجب نگهداري رطوبت در سطح باغات مي شود .

حتي الامكان نهالها و قلمه ها از مناطق كم باران و داراي گواهي بهداشت عاري از آلودگي به شانکر باکتریایی درختان هسته دار تهيه شوند.

بررسي خاك باغ يا نهالستانها ي جديد قبل از احداث از منظر عناصر ماكرو و ميكرو .

بررسي خاك باغ يا نهالستان هاي جديد الاحداث از نظر وجود نماتدهاي پارازيت گياهي.

اگر پوسيدگي يا شانكر بيشتر از نصف دور طوقه را فرا گرفته باشد بايد درخت آلوده را قطع و خارج از باغ سوزاند.

شاخه هاي آلوده 10 سانت پايينتر از محل شانكرها هرس و خارج از باغ سوزانده شود.

رعايت اصول بهداشتي در باغ و همچنين ضدعفوني ابزار و وسايل هرس، و پوشاندن محل زخمها باچسب پيوند ضروري است .

نویسنده: مهندس حامد پورعلی