اثر سرکه چوب بر گیاه

کود آلی و زیستی

کاربرد کود آلی سبب بهبود خواص فیزیکی، عناصر غذایی و ریزموجودات خاک می‌گردد. استفاده از کودهای آلی سبب افزایش هوموس و مواد آلی خاک، ویتامین، هورمون و آنزیم‌های گیاهی در خاک و در نتیجه بهبود کمی و کیفی محصول می‌شود.

کاربرد کود های آلی سبب افزایش جذب نیتروژن و کلروفیل در برگ گیاه شده و به واسطه افزایش فتوسنتز، رشد و نمو گیاه بیشتر شده و وزن خشک گیاه افزایش می‌یابد. همچنین امروزه کودهای زیستی قادرند به عنوان جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی، پایداری تولید را در نظام‌های کشاورزی تضمین کنند.

ماده های ارگانیک به دلیل عوارض جانبی کمتر نسبت به ماده های شیمیایی، برای استفاده در تولید محصول های کشاورزی، روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرند.

سرکه چوب

 سرکه چوب یک مایع قهوه ای متمایل به قرمز است که از جمع آوری گاز حاصل از سوختن چوب در شرایط بی هوازی به دست می‌آید و می‌تواند به عنوان ماده ای صد در صد ارگانیک، جایگزین مناسبی برای بخشی از ماده های شیمیایی مورد استفاده در صنعت کشاورزی باشد .

در حال حاضر حدود 6000 تا 7000 مترمکعب سرکه چوب در جهان به صورت سالانه تولید و مصرف میشود. از سرکه چوب می‌توان به صورت مصرف در خاک، محلولپاشی و کودآبیاری در زمان های متفاوت رشد گیاه استفاده کرد.

خصوصیات سرکه چوب

سرکه چوب یک ترکیب ارگانیک بوده و دارای بیش از 200 ماده ارگانیک می‌باشد. از عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده سرکه چوب میتوان به الکل‌ها (متانول و بوتانول)، اسیدها) استیک، فرمیک، پروپیونیک، والری)، فرمالدئید، استون، فرفورال، فنول، کربوزول، متیل آمیدین و پیریدین اشاره کرد که به دلیل ارگانیک بودن برای موجودات زنده سالم بوده و مصرف کود شیمیایی را کاهش داده و سبب افزایش مواد مغذی خاک، سرعت رشد ریشه، ساقه، برگ، گل و میوه می‌شود.

سرکه چوب دارای ماده‌هایی همچون متانول و فورفورال است که می‌تواند به عنوان تسریع کننده رشد یا افزایش دهنده رشد درگیاه محسوب گردد. از طرفی با وجود ماده های دیگر همانند فنول و کریوزول محققان بیان نمودند که سرکه چوب می تواند به صورت مهارکننده رشد نیز عمل نماید و سبب کاهش رشد در غلظت های خیلی زیاد گردند. به همین دلیل در استفاده از سرکه چوب باید به غلظت هایی که توسط کارشناسان فصل پنجم برای کشت، تعیین و توصیه می شود دقت کرد.

در سال های اخیر، این محصول با توجه به نوآوری مورد توجه بسیاری قرارگرفته است. این ماده، افزون بر افزایش رشد رویشی و زایشی در گیاهان مختلف، باعث کنترل بیماری‌ها و آفت‌های گوناگون نیز شده است. همچنین این ماده دارای ویژگی ضد قارچی و ویژگی آنتی اکسیدانی می‌باشد و ثابت شده است که فاقد اثرهای مخرب زیست محیطی و نامطلوب روی موجودهای زنده و محیط می‌باشد.

اثر قارچ کشی

در پژوهش‌های پیشین بیشتر به تأثیر سرکه چوب برای مبارزه با آفت‌ها و بیماری‌ها پرداخته شده است و اثر آن روی کاهش رشد قارچ های بیماریزا مانند فوزاریوم، رایزوکتونیا و پیتیوم به اثبات رسیده است. در پژوهشی، اثرهای ضد قارچی سرکه چوب حاصل از درخت سرو ژاپنی، بر سه جنس قارچ شامل Phytophthora capsici, Pythium splendens, Fusarium oxysporum نشان داده است.

با توجه به شواهد موجود به نظر میرسد سرکه چوب روی دامنه وسیعی از بیماریزاهای قارچی اثر کنترل‌کنندگی داشته باشد.

طی پژوهشی در مورد اثرهای ضد قارچی با پژوهش استفاده از سرکه چوب در خزانه درختان جنگلی در یک دوره دو ماهه به فاصله دو هفته اسپری گردید و این عمل سبب رشد بهتر گیاهان شد. نتیجه ها نشان داد که اسپری سرکه چوب بر گیاهان سبب افزایش و بهبود رشد گردید و همچنین صد در صد گیاهچه‌ها به نهال تبدیل شد در حالی که 10% از گیاهان از بین رفتند.

سرکه چوب می تواند به عنوان یک حشره کش یا دورکننده حشره ها نیز کاربرد داشته باشد.

اختلاط سرکه چوب با سایر کودها

یکی از ویژگی‌های بسیار مفید سرکه چوب این است که با سایر مواد حاصلخیز کننده و آفتکش‌ها قابلیت استفاده هم زمان و اختلاط دارد و باعث چند برابر کردن تاثیر حاصلخیز کننده و آفتکش مورد نظر می‌شود.

به عنوان مثال کاربرد سرکه چوب و اسید هیومیک در افزایش رشد رویشی و ساقه بر اثر افزایش فاصله میان گره‌ها ارتباط دارد و یا کاربرد سرکه چوب به همراه زئولیت با افزایش سطح جیبرلین سبب افزایش تقسیم سلولی شده و به دنبال آن سطح برگ افزایش یافته است.

به کارگیری سرکه چوب و بیوچار در گیاه نیشکر تابستانه باعث افزایش طول و تعداد ساقه، مقدار وزن ماده خشک، مقدار قند و گسترش ریشه می‌شود. همچنین با کاربرد سرکه چوب و بیوچار مقدار محصول نسبت به شاهد بسیار افزایش یافت به طوری که این مقدار 13 تا % 24 بیان گردید و مقدار قند نیز نسبت به شاهد 14 تا 20 درصد افزایش داشت .

همچنین، تعداد ساقه های نیشکر 19 تا 31 درصد رشد را نشان دادند. در بررسی دیگر روی نیشکر بهاره تولید ماده خشک، رشد ریشه، عملکرد، تعداد ساقه، طول ساقه، قطر ساقه و قند محلول در ساقه با کاربرد آمیخت های از سرکه چوب و بیوچار افزایش یافت.

نتیجه گیری کلی

استفاده از سرکه چوب، مصرف کود شیمیایی را کاهش داده و سبب افزایش مواد مغذی خاک و افزایش سرعت رشد گیاه گردید و همچنین کاربرد زئولیت و بیوچار میتواند ظرفیت تبادل کاتیونی خاک و رطوبت را افزایش داده و تحت شرایط مناسب، راندمان مصرف کودها را نیز افزایش داد.

محلولپاشی با سرکه چوب به همراه زئولیت و بیوچار سبب افزایش عملکرد گیاه گردید.

تاثیر این محلول ارگانیک بر گیاهان

سرکه چوب شامل 15 عنصر از عنصرهای پرمصرف و کم مصرف شامل کلسیم، مس، آهن، پتاسیم، منگنز، آلومینیوم، سدیم، روی، مولیبدن، فسفر، نیتروژن و بور می‌باشند که بیشتر این عنصرها در فعالیت های حیاتی گیاه و افزایش فتوسنتز تأثیر بسزایی دارند.

از سوی دیگر، ترکیب های تحریک کننده باعث تحریک رشد گیاه می‌شوند، سرکه چوب تعادل ترکیب‌های گیاهی همچون تنظیم کننده‌های رشد را تغییر داده و بر مقدار رشد گیاه تأثیر می‌گذارد که با افزایش طول ساقه، مقدار وزن تر و وزن خشک افزایش می‌یابد.

پژوهشگران در تحقیقات خود اعلام کردند که با کاربرد سرکه چوب، عملکرد در گوجه فرنگی افزایش پیدا نمود و همچنین وزن کل بوته خشک، تعداد میوه، وزن میوه های تازه، وزن خشک میوه ها و همچنین عنصرهای موجود در گیاه به طور قابل توجهی افزایش یافت.

استفاده از سرکه چوب در گیاه جو باعث افزایش عملکرد در ارتفاع گیاه، سطح برگ، وزن خشک برگ، طول سنبله، تعداد سنبله، وزن خشک گیاه و عملکرد دانه می‌شود.

سرکه چوب در توسعه دانهال ذرت، تربچه، حبوبات  و گوجه فرنگی اثر بسزایی را به همراه دارد.

در بررسی دیگر که روی نیشکر بهاره انجام شد دریافتند که تولید ماده خشک، رشد ریشه، عملکرد، تعداد ساقه، طول ساقه، قطر ساقه و قند محلول در ساقه با کاربرد آمیخت‌هایی از سرکه چوب و بیوچار افزایش یافت. سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و مقدار نفوذ ریشه نیز برتری محسوسی را نسبت به شاهد نشان داده است .

همچنین پژوهش ها ثابت کرد استفاده از سرکه چوب باعث افزایش کیفیت و تناژ خیارسبز و گوجه فرنگی گلخانه ای شد.

در پژوهشی نتایج نشان داد که حجم، سطح و طول ریشه در خیار و ریحان با استفاده از سرکه چوب افزایش یافته است و کاربرد خاکی سرکه چوب سبب افزایش ریزجانداران خاک شده و باعث گسترش ریشه گیاه می‌گردد.

زنجبیل سفید از جمله گیاهانی است که به سرکه چوب پاسخ رشدی مثبتی را از خود نشان داد به طوری که ارتفاع، طول برگ و تعداد جوانه ساقه در مقایسه با شاهد افزایش بسزایی داشت .

به کارگیری سرکه چوب و بیوچار در گیاه نیشکر تابستانه باعث افزایش طول و تعداد ساقه، مقدار ماده خشک، مقدار قند و گسترش ریشه شد.

نتیجه گیری کلی

امروزه بدلیل اثرات زیان بار کود و سموم شیمیایی بر محیط زیست و سلامت جامعه، استفاده از آن ها را باید کاهش داد و در این راستا استفاده از کود و سموم  ارگانیک در اولویت قرار دارد.

کود های ارگانیک شامل کودهای زیستی، معدنی و آلی می باشند.یکی از کود های آلی مورد استفاده سرکه چوب تولیدی فصل پنجم می باشد. این کود شامل 200 نوع ماده مفید و ارگانیک می باشد و همچنین دارای اثر قارچکشی و نماتد کشی نیز می‌باشد.

از خصوصیات بسیار عالی سرکه چوب قابلیت اختلاط با طیف وسیعی ازسایر کود ها و آفت کش ها می‌باشد و همچنین قادر به افزایش تاثیر این کودها و آفتکش‌ها هست. از سرکه چوب به صورت خاکی، محلول پاشی و کودآبیاری می‌توان استفاده کرد.

استفاده از غلظت‌های بالای سرکه چوب ممکن است زیان بار باشد پس حتما به غلظت‌هایی که کارشناسان تولیدی فصل پنجم توصیه میکنند عمل کنید.

استفاده از سرکه چوب در بسیاری از محصولات کشاورزی و گلخانه ای مانند گوجه، پیاز،سیزیجات، سیبزمینی، جو، گندم و… باعث افزایش عملکرد، کیفیت و کمیت محصولات می‌شود.

منابع:
حقیقی،م و سورانی،م ،1398،اثر سرکه چوب غنی شده ارگانیک بر رشد گوجه فرنگی گلخانهای در بستر کشت خاکی و بدون خاک.
زاهدی، ح و شرقی،ی ،1398،اثر برخی حاصلخیزکنندههای آلی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد جو.

گرد آورنده: احمد چراغله