جاروی جادوگر مرکبات

جاروی جادوگر مرکبات یا جاروک لیموترش خسارت زیادی به مرکبات کشور وارد می کند. در دمای بالا تاثیر آن بیشتر است. شناسایی و تشخیص آن بسیار مهم تر از امحا است.

بیماری جاروی جادوگر(جاروک)مرکبات   Candidatus Phytoplasma aurantifolia

در سال‌های اخیر بیماری «جاروی جادوگر» یا همان «جاروک لیموترش» خسارت زیادی به باغات مرکبات جنوب کشور وارد کرده .بیماری جاروک لیموترش از نظر اهمیت وخسارت جزء 20 نوع بیماریهای کلیدی است و از راه‌های غیررسمی وقاچاق بدون نظارت وارد کشور شده و تاکنون خسارت سنگینی به مرکبات جنوب کشور به ویژه استان هرمزگان وارد کرده است.

بیماری جاروک در ایران ابتدا در سال ۱۳۷4 در منطقه خفر استان فارس شناسایی و سپس در سال 1376در  منطقه قصر قند در استان سیستان و بلوچستان شناسایی، سپس از سایر نقاط این استان و کلیه مناطق لیموخیز استان‌های هرمزگان و کرمان گزارش شده است. بیماری جاروک در حال حاضر در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان به شدت درختان لیموترش(لایم) را مورد حمله قرار داده است. این بیماری تهدیدی جدی برای درختان لیموترش و سایر مرکبات حساس در جنوب کشور است.

قرنطینه

بیماری جاروک مشمول نظارت و قرنطینه داخلی است و ریشه‌کنی آن از راه امحاء درختان بیمار در دستور کار  قرار دارد. حذف منابع آلوده و استفاده از ارقام مقاوم اقتصادی­‌ترین و در عین حال عملی‌­ترین راه پیشگیری و کنترل این بیماری است. از بین ارقام مرکبات فقط لیمو، بالنگ و لیموشیرین به این بیماری مبتلا می‌شوند. علایم این بیماری در درختان پرتقال و نارنگی حتی در نواحی که این بیماری انتشار دارد، دیده نشده است.

عامل انتقال بیماری جاروک مرکبات

فیتوپلاسمای عامل جاروک مرکبات یعنی Candidatus Phytoplasma aurantifolia را نام دارد که  می‌توان با پیوند شاخه ‌های آلوده  به میزبانی دیگر منتقل کرد. برای مشاهده نشانه‌های بیماری دمای نسبتا بالا (30 درجه سانتی‌گراد) مورد نیاز است. این بیماری نیز مانند دیگر بیماری‌های فیتوپلاسمایی با بذر منتقل نمی‌شود.

این بیماری علاوه بر پیوندک آلوده،با ناقل انتشار پیدا میکند این بیماری معمولا با زنجرک و پسیل منتقل می­شود.  انتشار طبیعی فیتوپلاسما سریع و در باغ‌های میوه انتقال از درختی به درخت دیگر صورت می‌گیرد. این روش انتشار، بخاطر نوعی حشره تغذیه کننده از درختان مرکبات است که این فیتوپلاسما را انتقال می‌دهد.

زنجرکی به نام Hishimonus phycitis از تعداد زیادی درختان لیمو مبتلا به جاروی جادوگر مرکبات گرفته شده است .این زنجرک به عنوان ناقل این بیماری شناخته شده است.

علایم بیماری جاروک لیموترش

از علایم این بیماری ،کاهش فاصله میانگرها،ریز برگی ،کوتولگی ،رشد شاخه های باریک همراه با برگهای ریز و در نهایت ایجاد حالت  شاخه های جارویی در قسمت های مختلف تاج درخت ظاهر میشود میباشد.

  این جاروها برگ‌های کوچک به رنگ سبز کم‌رنگ تا زرد و اندازه آنها از کوچک تا بسیار ریز متغیر است و شاخه‌های باریک  دارند. برگ‌های کوچک روی شاخه‌های مسن‌تر خیلی زود خشک شده، می‌ریزند و بدین ترتیب سرشاخه‌های بدون برگ روی درخت باقی می‌ماند. در شاخه‌­های جارویی خار، گل و میوه تشکیل نمی‌­شود. با افزایش شاخه های جارویی میزان محصول نیز کاهش می‌یابد. با پیشرفت بیماری جاروی جادوگر مرکبات و خشک شدن برگ‌ها در جاروك‌ها که منجر به خشکیدگی شاخه‌ها یکی پس از دیگری شده و نهایتا مرگ درختان آلوده طی پنج تا هشت سال را به دنبال دارد.

مبارزه با جاروک لیموترش

در مناطق جدید آلوده به جاروی جادوگر مرکبات و مناطق سالمی که اولین بار بیماری در آنها دیده شده است عمل امحاء به منظور ریشه کنی کامل بیماری انجام شود.امحاء شامل بیرون آوردن درختان آلوده با ریشه از خاک و سوزاندن آنها است.بعد از ردیابی اولیه و حذف درختان آلوده عملیات سم پاشی علیه ناقل به صورت ماهیانه و ردیابی بیماری و حذف درختان آلوده هر سه ماه یکبار انجام شود.هنگام ریشه کنی باید دقت شود درختان کاملا کف بر و ریشه ها از خاک در آورده شود .

در زمان احداث باغ نسبت به تهیه نهال سالم وعاری از بیماری جاروی جادوگر مرکبات از نهالستانهای دارای مجوز اقدام گردد .همچنین تهیه نهال از نهالستانهای فاقد مجوز و بدون شناسه وشناسنامه نهال جدأ خودداری فرمایید.

نویسنده: مهندس حامد پورعلی