خاک شناسی
میکروارگانیسم های مفید خاک
بهمن
میکروارگانیسم های مفید خاک که برای تثبیت عناصر غذایی مورد نیاز گیاه برای رشد و ثمردهی مانند نیتروژن و تقویت خاک و ساختار آن مورد نیاز اند.
میکروارگانیسم های مهم خاک و اهمیت و کاربردهای میکروارگانیسم های مفید برای تقویت خاک، کنترل عوامل بیماریزا و تولید پایدار (۲)
استفاده از PGPM های محرک رشد جهت افزایش تولید
بطورکلی PGPM های محرک رشد به دو دسته تقسیم بندی می شوند:
۱. PGPM های تثبیت کننده نیتروژن
امروزه یکی از مشکلات کشاورزی با استفاده از کودهای شیمیایی قیمت بالای این کودها می باشد و کودهای نیتروژنه جایگاه ویژه ای در بین آن ها دارند. نیتروژن یکی از عناصر ضروری مورد نیاز برای رشد مناسب گیاهان، گلدهی و تولید محصول است و در فرایندهای مختلف گیاه نقش های مختلفی ایفا می کند. بنابراین استفاده از این کود به منظور افزایش تولید غیرقابل اجتناب است.کودهای نیتروژنه شیمیایی هرچند می توانند نیتروژن گیاه را تأمین کنند، اما به علت ماهیت شیمیایی، اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان، خاک و محیط زیست دارند و به دلیل نقش قابل ملاحظه این عنصر استفاده از آن ها بطور بی رویه ای رو به افزایش است.
میکروارگانیسم های مفید خاک
به همین دلیل فرمولاسیونی از میکروارگانیسم های تثبیت کننده نیتروژن می تواند گزینه خوبی برای تأمین نیتروژن مورد نیاز گیاه باشند. ترکیبی از ریزوبیوم های همزیست (جهت رشد و ثبیت نیتروژن اتمسفر به همزیستی نیاز دارند) و دیازوتروف ها (باکتری های همزیست تثبیت کننده نیتروژن) در بسیاری از این فرمولاسیون ها یافت میشوند. نیتروژن اتمسفری بصورت N2 است و توسط این میکروارگانیسم ها می تواند به شکل های مختلف در دسترس گیاه قرار داده شود.
شناخته شده ترین این میکروارگانیسم های مفید خاک شامل زیرگونه های ریزوبیوم، آزوریزوبیوم، برادی ریزوبیوم، آزوسپریلیوم و ازتوباکتر، سیانوباکتری ها می باشند. برای مثال گیاه سویا با باکتری برادیریزوبیوم جاپونیکوم یا همزیستی یونجه با سینوریزوبیوم ملیلوتی تشکیل همزیستی می دهند و بصورت قابل ملاحظه ای نیاز گیاه به نیتروژن را برطرف می کنند. همچنین می توانند سبب توسعه ریشه، گره زایی، افزایش مقاوم به خشکی، سرکوب عوامل بیماریزا نیز شوند. هم اکنون تعداد زیادی از این نوع باکتری ها شناسایی شده اند که می توانند جهت تأمین نیتروژن استفاده شوند.
بطور کلی می توان گفت با استفاده از این باکتری ها، حداقل نیمی از نیاز نیتروژنی گیاه به شکل عالی تأمین می شود که کاهش قابل ملاحظه هزینه های مورد نیاز برای کودهای شیمیایی را به همراه دارد. برای مثال در استرالیا، استفاده از دیازوتروف های آزاد زی سبب کاهش قابل ملاحظه نیاز به استفاده از کودهای نیتروژنه مانند انواع ترکیبات آمونیوم، نیترات و آمونیاک شده است. در استرالیا استفاده از این میکروارگانیسم های مفید خاک سبب تولید حدود ۸۰ کلیوگرم کود نیتروژنه در خاک شده است.
نویسنده: دکتر احمدرضا نصیری
